Słowak laureatem Angelusa

Pavol Rankov – jeden z najciekawszych współczesnych pisarzy słowackich. Wykłada na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie. Jego twórczość tłumaczona jest na wiele języków, między innymi angielski, niemiecki, czeski, węgierski, polski, rumuński, szwedzki, japoński, hindi i arabski. Rankov jest autorem trzech zbiorów opowiadań: Z perspektywy czasu, 1995, Oni i my, 2001, W pobliżu, 2004. Ich polski wybór ukazał się w 2011 r. pod tytułem „Bratysława jest mała”.

Historyczna powieść Rankova „Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej)” uznana została za najlepszą słowacką książkę ostatnich lat, za co między innymi uhonorowano ją Europejską Nagrodą Literacką 2009 r. oraz Nagrodą Czytelników dziennika „SME”. Tłumaczona m.in. na czeski, węgierski i chorwacki, w 2010 r. trafiła na deski Słowackiego Teatru Narodowego. Docenili ją również internauci, którzy przed galą „Angelusa” mogli głosować na najlepszą powieść, przyznając w ten sposób Nagrodę im. Natalii Gorbaniewskiej, rosyjskiej poetki, tłumaczki i dziennikarki, pierwszej przewodniczącej jury „Angelusa”, zmarłej w ubiegłym roku. W sumie opowieść o trójce nastolatków – Węgrze, Czechu i Żydzie - i ich pięknej rówieśniczce, Marii, o której względy będą walczyć przez kolejne dziesięciolecia (co zmieni życie całej czwórki), zdobyła prawie 3 tysiące głosów internautów, podczas gdy na przykład polski kandydat tylko 101, a ukraiński 218.

Dzień przed galą wręczenia Nagrody „Angelusa” pięcioro z nominowanych spotkało się z czytelnikami w salonie Empik w Renomie. Był wówczas czas na czytanie przez autorów, w oryginale, ale  z polskim przekładem na ekranie, fragmentów powieści, dyskusja o literaturze, środku Europy, miłości, motywie ojca…

- Dla mnie istotę środkowoeuropejską literatury oddaje najlepiej angielskie słowo „middle”. Nie ma podziału na „zachód” czy „wschód”, co biorąc pod uwagę historię naszych krajów nie jest takie oczywiste. My, na przykład Polska, Czechy, Słowacja, Ukraina, jesteśmy po prostu w centrum Europy – powiedział wówczas Pavol Rankov.

- A dla mnie „środek” jest słowem bardzo podobnym do „serce”. Cóż więcej dodać – zauważył Ołeksandr Irvaneć, autor nominowanej „Choroby Libenkrafta”.

Elżbieta Miśkowicz

***

Nagroda Literacka Europy Środkowej „Angelus” to przyznawane wyróżnienie dla pisarzy europejskich za najlepszą książkę opublikowaną w języku polskim w roku poprzednim. O tytuł ten w 2014 roku ubiegało się siedmiu autorów: prócz laureata, Albańczyk Ismail Kadare z „Wypadkiem”, Ukrainiec Ołeksandr Irwaneć z „Chorobą Libenkrafta", Czesi Martin Smaus z „Dziewczynko, roznieć ogienek" i Jachym Topol z „Warsztatem diabła", jedyna w tym gronie kobieta, Rosjanka Jelena Czyżowa z „Czasem kobiet", oraz jedyny Polak, Wiesław Myśliwski z „Ostatnim rozdaniem”.