Zmienny kod rzeczywistości

Zwykłe na pozór budynki, ulice, omijane wzrokiem wielkie plakaty reklamowe, murki, kamienice, samochody – w odpowiedniej chwili potrafią stać się areną sztuki. Splatają się ze sobą węzłem relacji, zależności, interakcji… Krzysztof Saj ma dar wyłapywania z otoczenia momentów, które dopiero uwiecznione na fotografii uzmysławiają nam, że jesteśmy nieustannie aktorami w Wielkim Teatrze Związków Przyczynowo Skutkowych. Ta umiejętność w połączeniu z inną zdolnością – komponowania i scalania ze sobą wielu elementów (które na pierwszy rzut oka, są jak pokój zagracony meblami z innych epok) dają obrazy, nad którymi nie można przejść obojętnie. W tym kontekście Saj już nie jest tylko okulistą, ale wręcz matriksowskim Architektem – potrafi całkowicie zmienić kod rzeczywistości. I jeszcze jedno – robi to nie używając do obróbki zdjęć żadnego programu graficznego.

- Niesamowite są te zdjęcia, w wielu momentach pokazują jak bardzo samotny jest człowiek, wśród tłumu, na ulicy, między innymi ludźmi – mówił Socjolog, jeden z uczestników piątkowego wernisażu w Muzeum Miejskim Wrocławia.

- Dla mnie jest to połączenie dwóch obszarów, które pozornie nie mają nic wspólnego – emocjonowała się Dorota, studentka dziennikarstwa. – Z jednej strony, to czysty reportaż, kadr uchwycony w odpowiedniej chwili, relacjonujący pewną okoliczność, czy to na ulicy, czy pod wielkim plakatem, czy w oknie stylowego budynku. Z drugiej strony, to artystyczna kompozycja, której nigdy się nie uzyska ustawiając ludzi, każąc im pozować. Ma to w sobie coś z magii teatru, ale dziejącego się na żywo.

Nic dziwnego, że wernisaż zdjęć Krzysztofa Saja zgromadził na Patio Młodych kilkaset osób. Nic dziwnego, że wystawę otwierał osobiście dyrektor muzeum – dr Maciej Łagiewski, porównując fotografa do innego tuza tej dziedziny sztuki – Stefana Arczyńskiego. Nic dziwnego, że do otoczonego grupą fanów Saja, ciężko się było dopchać.

- To już kolejna wystawa moich prac, ale ta jest dotychczas najważniejsza – powiedział uśmiechnięty Krzysztof Saj. – Pokazuję swoje zdjęcia w rodzinnym Wrocławiu na tak ogromną skalę. Jak ja to robię? Hmmm… to są fotografie znalezione na ulicy. Nagle krystalizuje się na zewnątrz, a także w mojej głowie, moment, trochę jak u Bergsona, i w tej chwili muszę po prostu zrobić zdjęcie. Kiedyś jechałem tramwajem i zobaczyłem pod plakatem reklamującym ekskluzywny towar starszą kobietę handlującą marchewkami. Wysiadłem na następnym przystanku i co sił w nogach biegłem pod ten plakat, żeby uwiecznić niesamowitą sytuację. Gdybym tego nie zrobił, miałbym ogromny niedosyt. Czasami też kompozycja robi się w pewnym sensie sama. Gdy fotografowałem scenę z piłkarzami Juventusu w tle, po wywołaniu zdjęć dziwiłem się, jak to możliwe, że moja koleżanka prowadzi na smyczy psa, którego przecież nie ma. Okazało się, że pies z plakatu skomponował się z moją koleżanką w idealny sposób tworząc w zasadzie rzeczywistość nieistniejącą, a może rzeczywistość alternatywną? Tak czy inaczej było to bardzo dziwne, ale też ekscytujące doświadczenie.

Wystawę pt. Sceny ulicy można oglądać na Patio Młodych w Muzeum Miejskim Wrocławia w Rynku do 5 października 2014 r.

Krzysztof Saj, urodzony w 1982 roku we Wrocławiu, skończył historię sztuki na Uniwersytecie Wrocławskim, absolwent Międzynarodowego Forum Fotografii „Kwadrat”. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików, brał udział w wielu wystawach zbiorowych i indywidualnych m.in. we Wrocławiu, Łodzi, Berlinie i Lwowie. Jego fotografie były publikowane w magazynach Format, Art&Business, Rita Baum, Odra, Almanach Sztuki. Stale współpracuje z Ośrodkiem Kultury i Sztuki we Wrocławiu oraz pismem artystycznym Format.

Tekst i foto: Robert Włodarek